အာကာသအတြင္း လူသား စတင္ေရာက္ရႇိမႈ ႏႇစ္ ၅၀ ျပည့္

၁၉၆၁ ခုႏႇစ္၊ ဧၿပီလ ၁၂ ရက္ေန႔က ေဗာ့စေတာ့-၁ အာကာသယာဥ္ျဖင့္ ဆုိဗီယက္ အာကာသယာဥ္မႇဴး ယူရီဂါဂါရင္ ကမၻာပတ္လမ္းေၾကာင္းအတြင္း ေရာက္ရႇိမႈမႇ စတင္ခဲ့ေသာ အာကာသတြင္း လူသားေရာက္ရႇိမႈမႇာ ယခုႏႇစ္ ဧၿပီလ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ ႏႇစ္ ၅၀ ျပည့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။

စစ္ေအးေခတ္ ၿပိဳင္ဘက္မ်ား ျဖစ္ေသာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုႏႇင့္ ဆုိဗီယက္ျပည္ေထာင္စု တုိ႔၏ ယႇဥ္ၿပိဳင္မႈမ်ားအနက္မႇ တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ေသာ အာကာသၿပိဳင္ပြဲတြင္ ဆုိဗီယက္က စတင္ ဦးေဆာင္ႏုိင္မႈအျဖစ္ အာကာသတြင္း လူေစလႊတ္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ဂါဂါရင္၏ ခရီးစဥ္သည္ အမ်ဳိးသားေရး ယႇဥ္ၿပိဳင္မႈထက္ လူသားမ်ဳိးႏြယ္ တစ္ခုလံုး၏ ေျခလႇမ္းသစ္ တစ္ရပ္အျဖစ္ ေနာက္ပုိင္းတြင္ မႇတ္ယူခံခဲ့ရသည္။ ၁၀၈ မိနစ္ၾကာ ခရီးစဥ္ကုိ အဆုံးသတ္ ႏုိင္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ဂါဂါရင္ ေျပာၾကားခဲ့ေသာ ''ကြၽန္ေတာ္ကမၻာ ကုိ ျမင္ရတယ္။ အရမ္းလႇတာပဲ'' ဆုိေသာစကားမႇာ ကမၻာေက်ာ္ခဲ့သည္။

''စစ္ေအးေခတ္ရဲ႕ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ရတဲ့အက်ဳိးရလဒ္ တစ္ခုကေတာ့ ဘယ္ဟာရဲ႕ အလယ္မႇာမႇ မရႇိတဲ့ သိမ္ေမြ႕ႏူးညံ့တဲ့ ကမၻာအေၾကာင္းကုိ နားလည္ခြင့္ ရခဲ့ျခင္းပါပဲ။ အဲဒီကာလတုန္းက ဂါဂါရင္ဟာ ကမၻာတစ္ခုလုံးနဲ႔ဆုိင္တဲ့ သူရဲေကာင္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ေျခရာနင္းခဲ့ၾကတဲ့ အာကာသယာဥ္မႇဴးေတြ ကုိယ္တုိင္လည္း သင္ယူေတြ႕ရႇိခဲ့တာက အလြန္ပါးလႊာတဲ့ ေလထု ဖုံးလႊမ္းထားတဲ့ ႏုိင္ငံေရး နယ္ျခားမ်ဥ္းေတြ မရႇိတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ ကမၻာဆုိတာပါပဲ''ဟု ၀ါရႇင္တန္ရႇိ စမစ္ဆုိနီယမ္ အမ်ဳိးသားေလေၾကာင္းႏႇင့္ အာကာသျပတုိက္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အာကာသ အစီအစဥ္ဆုိင္ရာ ျပတုိက္မႇဴး ကက္သလင္းလီး၀စ္က သုံးသပ္သည္။

ၿပိဳင္ဘက္ ဆုိဗီယက္၏ ေျခတစ္လႇမ္းဦးျခင္း ခံခဲ့ရေသာ အေမရိကန္သည္ ၁၉၆၁ ေမလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ပထမဆုံး အာကာသယာဥ္မႇဴး အလန္ရႇက္ပတ္ကုိ ပတ္လမ္းတစ္ပုိင္း ပ်ံသန္းမႈအတြက္ စတင္ ေစလႊတ္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၂ ခုႏႇစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၀ ရက္ေန႔တြင္မႇ အာကာသယာဥ္မႇဴး ဂြၽန္ဂလင္းက ကမၻာပတ္လမ္းကုိ တစ္ပတ္ျပည့္ေအာင္ ပတ္ႏုိင္သည့္ ပထမဆုံး အေမရိကန္ႏုိင္ငံသား ျဖစ္လာခဲ့သည္။

၁၉၆၉ ခုႏႇစ္၊ ဇူလိုင္လ ၂၀ ရက္ေန႔တြင္မူ နီးလ္အမ္းစထေရာင္း သည္ လေပၚ ပထမဆုံး ေျခခ်ႏုိင္ခဲ့ၿပီး အာကာသၿပိဳင္ပြဲတြင္ အေမရိကန္ ျပန္လည္ ဦးေဆာင္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ဂါဂါရင္၏ ခရီးစဥ္ကဲ့သုိ႔ပင္ အမ္းစထေရာင္း ၏ အပုိလုိ-၁၁ ခရီးစဥ္သည္ အမ်ဳိး သား ေအာင္ပြဲအျဖစ္ထက္ ပုိလြန္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပုိင္းႏႇစ္မ်ားတြင္ ကမၻာႀကီး၏ ေသးငယ္မႈႏႇင့္ စၾက၀ဠာအတြင္း၌ အမ်ဳိးသားေရး ယႇဥ္ၿပိဳင္မႈမ်ား၏ အေရးမပါမႈကုိ နားလည္လာၾကျခင္းႏႇင့္အတူ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ေျခာက္ႏႇစ္အၾကာတြင္ အပုိလို အာကာသယာဥ္သည္ ဆုိဗီယက္တုိ႔၏ ဆုိယုဇ္ ဒုံးယာဥ္ႏႇင့္ အတူ ကုိးရက္အၾကာ ပူးေပါင္း ခ်ိတ္ဆက္ခဲ့ၾကသည္။ အာကာသတြင္း လူလုိက္ပါ ပ်ံသန္းမႈမ်ားတြင္ ပထမဆုံး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ျဖစ္ခဲ့သည္။ယင္းေနာက္ပုိင္းတြင္ တ႐ုတ္မႇလြဲၿပီး က်န္ႏုိင္ငံမ်ားသည္ အာကာသတြင္းသုိ႔ လူသား ေစလႊတ္ေရးကုိ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈျဖင့္သာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။

''၁၉၆၁ ခုႏႇစ္ကေန ၁၉၆၉ ခုႏႇစ္ အထိေတာ့ အာကာသဆုိတာ ၿပိဳင္ပြဲ တစ္ခုပါပဲ။ ၿပိဳင္ပြဲျဖစ္တဲ့ အက်ဳိးရလဒ္က ျမန္ျမန္နဲ႔ ေရႇ႕ေရာက္ေအာင္ လုပ္ၾကျခင္းပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ၀မ္းနည္းစရာ ကိစၥက ၿပိဳင္ပြဲဆုိရင္ အႏုိင္အ႐ႈံး ေပၚတာနဲ႔ ရပ္သြားျခင္းပါပဲ''ဟု ဥေရာပ အာကာသ ေအဂ်င္စီ ညႊန္ၾကားေရးမႇဴးခ်ဳပ္ ယန္း-ယာ့ခ္ေဒၚဒိန္းက သုံးသပ္သည္။ အေမရိကန္ အာကာသလြန္း ျပန္ယာဥ္မ်ား အနားေပးလုိက္ျခင္းႏႇင့္ အတူ ယာဥ္အသစ္ မတည္ေဆာက္ႏုိင္ေသးမီ ႐ုရႇားကုိ မီႇခုိရမည္ ျဖစ္သလုိ ႐ုရႇားကုိယ္တုိင္ကလည္း အာကာသ စူးစမ္းေလ့လာေရး နယ္ပယ္တြင္ အသစ္တီထြင္ ဖန္တီးႏုိင္မႈ အားနည္းေနခဲ့သည္မႇာ ၾကာၿပီျဖစ္သည္။

Source: Weekly Eleven